kennarastarfið Archives - Komdu að kenna

Ekki vera fiskur!

Höfundur er Ragnar Þór Pétursson, formaður Kennarasambands Íslands.

Það er flókið að velja sér framtíðarstarf. Í þroskuðu lýðræðissamfélagi stendur fólk frammi fyrir mörgum kostum. Slíkt val er, í sögulegu samhengi, frekar ný til komið. Hjá þeim þjóðum sem styðjast við aðrar nafngiftarreglur en Íslendingar er býsna algengt að „ættarnafnið“ sé um leið starfsheiti. Í Þýskalandi, Englandi og Hollandi finnur þú Bäcker, Baker og Bakker. De Boer er bóndi og Ferraro járnsmiður; Potter er leirgerðarmaður og Rybak er sjómaður.

„Hvað ætlar þú að verða þegar þú ert orðin stór?“ er þannig tiltölulega nýleg spurning. Svarið við henni lá lengi í nafni þess sem svaraði. Það var í raun ekki fyrr en mennta-, lista- og atvinnulíf varð sæmilega fjölbreytt að fólk hafði raunverulega valkosti. Og þá gat svarið meira að segja verið: „Ég veit það ekki“ eða „Ekkert eitt!“

Bandaríkjamaðurinn Tom Lehrer er ágætt dæmi um mann sem kaus að verða ekkert eitt. Hann er stærðfræðingur, lagahöfundur, skemmtikraftur, hermaður og háskólakennari. Stundum var hann eitt og stundum annað; stundum blandaði hann þessu öllu saman. Árið 1972 kenndi hann t.d. inngangskúrs í bandarískum háskóla sem hann kallaði „Stærðfræði fyrir tenóra.“

Á Youtube er hægt að hlusta á mörg stórskemmtileg lög sem Lehrer gerði ódauðleg. Meðal þeirra frægustu eru Elements (þar sem hann syngur nöfn efnanna í lotukerfinu) og New Math (þar sem hann gerir grín að ruglandi nýjungagirni í stærðfræðikennslu).

Kaldhæðnislegri hlið sinni gerði hann skil í lögum eins og The Old Dope Peddler, þar sem hann sneri út úr þekktu rómantísku lagi og uppskar fyrir vikið bann á miðlum Breska ríkisútvarpsins. Af svipuðum meiði er vorvísan, um hve gaman það sé að rölta um almenningsgarðinn í góða veðrinu og eitra fyrir dúfum, Poisoning Pigeons In The Park.

Ættarnafnið Lehrer þýðir kennari. Og vissulega var Tom Lehrer kennari, meira að segja afburðafær kennari. Það sem gerði hann að góðum kennara var samt ekki sú staðreynd að að hann var afkomandi kennara. Lehrer var góður kennari vegna margvíslegra hæfileika sinna og víðtæks áhuga á listum og raungreinum, góðrar og fjölbreyttrar menntunar – og vegna þess gríðarlega hugmyndaflugs og húmors sem einkennir öll hans verk.

Góður kennari er nefnilega ekkert eitt. Þeir eru margvíslegir og ólíkir. Sumir eru innrænir en mjög áhugasamir um tiltekin fræðasvið, aðrir eru útrænir og elska að vera innan um fólk; sumir eru framsæknir og elska byltinga- og umbótastarf, aðrir eru íhaldssamir og elska að standa á traustum grunni. Saman mynda kennarar síðan einn stofn þess, sem nú er kallað, skólasamfélag. Með nemendum, foreldrum og öðru starfsfólki menntakerfisins verður til risastórt samfélag sem hannar utan um hverja nýja kynslóð þann ramma sem tryggja á að öll eigum við kost á meira en einu svari við spurningunni um það hvað við viljum verða.

Ef þú stendur nú á þessum tímamótum og veist ekki hvað þú vilt verða skora ég á þig að velta því alvarlega fyrir þér að verða kennari. Það kann að vera að það hafi aldrei hvarflað að þér. Það er varla von. Þegar kemur að því að velja sér háskólanám erum við flest búin að vera innan um kennara svo óskaplega lengi að við tökum þeim sem sjálfsögðum hlut. Einhvern tíma var sagt: „Við vitum ekki hver það var sem uppgötvaði vatnið, en við erum nokkuð viss um að það var ekki fiskur.“ Ekki vera fiskur!

En hugleiddu það í alvöru. Kennarastarfið er eitt af þessum störfum sem maður vex ekki aðeins inn í heldur vaxa með manni. Það veitir tækifæri til ævilangrar starfsþróunar og þótt það byggi á gömlum merg er nýsköpun óvíða meiri en í menntakerfum heimsins um þessar mundir. Samkvæmt spám er kennarastarfið í algjörum sérflokki þeirra starfa sem munu ná að laga sig að breyttum kröfum upplýsingatæknibyltingarinnar. Það eru nánast engar líkur á að kennarar horfi á eftir störfum sínum í faðm gervigreindar og tækni.

Það kemur til af því að kennsla reynir á allt svið mannlegra hæfileika og gengur best þegar fjölbreyttur hópur af fólki kemur saman til að móta starfið og skólana.

Ef þú vilt slást í hópinn ertu hjartanlega velkomin/n. Við, sem fyrir erum, hlökkum til að vinna með þér.

Greinin birtist fyrst á vísi.is

22. mars, 2020/by Ingunn Eyþórsdóttir

Greinar

Margslungið og skapandi hlutverk kennarans

Höfundur er Kolbrún Þ. Pálsdóttir, forseti Menntavísindasviðs Háskóla Íslands

Í dag er alþjóðadagur kennara. Mikilvægi kennarastarfsins er óumdeilt og hvert það samfélag sem kappkostar að hlúa vel að kennurum allra skólastiga mun uppskera ríkulega. Á tímum örra breytinga er hlutverk kennarans í sífelldri þróun, og í raun má segja að aldrei hafi verið jafn mikil þörf fyrir eiginleika á borð við sveigjanleika, samstarfshæfni og skapandi hugsun hjá kennurum, kennaranemum og skólastjórnendum. En sígild stef kennarastarfsins hafa síður en svo glatað gildi sínu, stef á borð við ígrundun og skilning á því hvernig börn á ólíkum aldri leika, hugsa, læra og þroskast, hvernig ungt fólk tileinkar sér ólíka hæfni og færni, og þekking kennara á faggreinum og námssviðum. Hjartað í kennarastarfinu er síðan ávallt hin mannlegu samskipti, tengslin sem myndast milli kennara, barna og ungs fólks. Kennarar eru og hafa verið áhrifavaldar í lífi okkar flestra.

Hlutverk kennara í síbreytilegum heimi

Skólinn sem stofnun, hvort sem er um að ræða leikskóla, grunnskóla, framhaldsskóla eða háskóla, hefur gjörbreyst í áranna rás og sama gildir um hugmyndir okkar um menntun. Þjóðir víða um heim hafa skilgreint lykilhæfni 21. aldar í aðalnámskrám sínum, en það er sú hæfni sem snýr að nemandanum sjálfum og er ætlað að stuðla að alhliða þroska hans. Þetta er hæfni á borð við sköpunargáfu, félags- og samvinnufærni, sjálfstæð vinnubrögð, tjáningu og miðlun, gott siðferði, læsi á upplýsingar, gagnrýna hugsun, skilning á náttúru, menningu, sögu og samfélagi. Kennarar og skólastjórnendur bera hitann og þungann af því að innleiða ofangreindar áherslur í nám og kennslu, leik og starfi. Það er hvorki einfalt verk né fljótunnið og verðskuldar athygli, hvatningu og þátttöku frá samfélaginu öllu, allt frá foreldrum til stjórnvalda.

Kennsla er samstarf

Mikilvægt er að rifja upp að menntun er ekki fyrst og fremst tæknilegt viðfangsefni heldur siðferðilegt og felst í gagnvirku samspili kennara og nemenda, skóla og samfélags. Hér áður fyrr var litið svo á að kennarinn væri fyrst og síðast fræðari, með öll réttu svörin í handraðanum stóð hann ábúðarfullur upp við töflu og jós úr viskubrunni sínum til nemenda sem sátu fremur óvirkir og hlýddu á. Þetta hefur góðu heilli breyst. Gerð er sífellt ríkari krafa um að nemendur séu virkir í eigin námi, hvort sem um er að ræða faggreinanám í framhaldsskóla, útinám í leikskóla eða lestrarnám í grunnskóla. Kennarinn þarf ósjaldan að beita ýmsum brögðum við að kveikja áhuga nemenda og getur þurft að vera allt í senn, fræðari, leiðbeinandi, félagi og fyrirmynd.

Sjónarhorn barna og ungs fólks, þeirra reynsluheimur, upplifun, vöxtur og námsstíll er að sjálfsögðu sífelld uppspretta lærdóms fyrir kennarann sjálfan. Þá lærir kennarinn einnig með og af samstarfsfólki og öðru fagfólki, innan skóla sem utan. Eitt af því sem gerir starf kennarans flókið er að árangur nemenda hvílir á mörgum stoðum og er í raun samstarfsverkefni allra í samfélaginu. Það sem gerist fyrir utan skólann, félagslegur veruleiki nemenda, seytlar inn í skólann og um leið tekst kennarinn á við það vandasama verkefni að koma til móts við hvern einstakling, efla hann og styrkja.

Menntun kennara er ævilöng

Markmið kennaramenntunar hlýtur að vera að útskrifa nemendur sem búa yfir faglegri þekkingu og hæfni sem gerir þeim kleift að endurnýja sig í starfi og leiða þróun nýrra starfshátta. Þjóðir sem þykja bjóða upp á framúrskarandi kennaramenntun leggja ríka áherslu á að slíkt nám sé í senn fræðilegt og hagnýtt. Meginþungi fræðilega hlutans felst í því að kennaranemar öðlist þekkingu á ólíkum faggreinum og námssviðum, kynnist nýjustu rannsóknum og kenningum á sviði menntavísinda og þjálfist í aðferðum til að rannsaka og ígrunda eigið starf. Hagnýti þáttur námsins snýr þá að því að læra um aðferðir og verkfæri sem nýtast í kennslu, og að nemendur fái ríkuleg tækifæri til starfsnáms í skólum undir leiðsögn starfandi kennara. Í raun er erfitt að greina mun á því sem telst fræðilegt og þess sem teljast mætti hagnýtt. Menntarannsóknir snúast ekki síst um það að greina, skilja og meta áhrif ólíkra kennslu- og starfshátta, og leiða til þekkingar sem varpar ljósi á þau flóknu öfl sem móta nám og kennslu.

Því fer fjarri að menntun kennara ljúki við útskrift úr formlegu námi. Starfsþróun er ekki jaðarverkefni heldur þungamiðja kennarastarfsins og þegar vel tekst til, er það veigamikill þáttur í að gera kennara ánægða, sterka og sátta í starfi. Í þeim efnum vill Menntavísindasvið Háskóla Íslands gjarnan leggja enn þyngri lóð á vogarskálarnar í samstarfi við sína bandamenn.

Veit kennari af ánægju þinni?

Samkvæmt alþjóðlegri viðhorfskönnun (TALIS) sem íslenskir kennarar og skólastjórnendur taka þátt í, kemur fram að þeir fá harla litla endurgjöf og hrós fyrir störf sín. Líklega endurspeglar það þá staðreynd að Íslendingar eru almennt óduglegir við að hrósa hver öðrum. Ég vil hvetja alla landsmenn til að veita störfum kennara athygli í vetur, láta í ljós ánægju sína með vel unnin störf, sýna störfum kennara áhuga og hvetja þá áfram í þeirra mikilvægu verkefnum. Við Íslendingar treystum kennurum til að skapa námsumhverfi þar sem að börn og unglingar geta látið drauma sína rætast, geta byggt á styrkleikum sínum og fá tækifæri til að hafa áhrif á eigið nám. Það er bæði margslungið og skapandi verkefni sem krefst áhuga, hvatningar og stuðnings okkar allra. Kennarar, til hamingju með daginn.

Greinin birtist fyrst á visi.is

22. mars, 2020/by Ingunn Eyþórsdóttir

Greinar

Menntun er ekki gripin upp úr götunni

Höfundur er Ingimar Ólafsson Waage, aðjúnkt, myndlistamaður og starfandi fagstjóri sjónlista í listkennsludeild Listaháskóla Íslands.

Flestum er mikilvægi menntunar ljóst. Menntun er hornsteinn samfélaga, það er með menntun sem þjóðum tekst að ná tökum eigin velferð, taka sér á hendur ábyrgð á eigin tilveru; menntun er þannig lífsnauðsynleg ef þjóðir vilja hafa eitthvað um það að segja hvernig framtíð þeirra þróast.

Menntun er þó ekki gripin upp úr götunni, hún vex ekki á trjánum og við getum ekki reitt okkur á að menntunin komi með farfuglunum yfir hafið. Við verðum að vinna sjálf að henni og þar gegna kennarar afar mikilvægu hlutverki – svo ekki sé meira sagt!

En hvers vegna ætti ungt fólk að sækjast eftir því að verða kennarar?

Þrjár víddir kennarastarfsins

Sennilega eru svörin við þeirri spurningu jafn mörg og starfandi kennarar en mig langar til að nefna þrjú mikilvæg atriði sem geta skipt máli þegar ákvarðanir eru teknar um framtíðarstarfið.

Það má hugsa um kennarastarfið frá þremur mismunandi sjónarhornum sem hvert um sig getur verið mikilvægt innlegg í ákvarðanir sem tengjast vali á framtíðarstarfinu og þeirri menntun sem skiptir máli í því samhengi.

Drifkrafturinn

Fyrsta ástæðan, og kannski hin augljósasta í hugum margra, er faglega hliðin. Áhugi á tilteknu fagsviði er gjarnan drifkrafturinn hjá þeim sem kjósa að mennta sig til kennslu. Brennandi áhugi á íslensku, eðlisfræði eða myndlist fær fólk oft til að hugsa um fagið út frá sjónarhóli miðlunar, að kenna þessar greinar getur dýpkað skilninginn á þeim og þannig getur lærdómsþráin orðið að drifkrafti fyrir þá sem vilja verða kennarar. Þessi hugsun á sér djúpar heimspekilegar rætur því forvitnin hefur allt frá tímum forn-Grikkja verið aðalsmerki hugsuða og vísindamanna.

Stuðningur við börn og ungmenni

Önnur ástæðan tengist áhuganum á því að vera þátttakandi í því að styðja börn og ungmenni í því að verða besta útgáfan af sjálfum sér. Kennarar geta þannig veitt nemendum tækifæri til að takast á við dýpri og flóknari spurningar um mannlega tilveru; heimspekilegar spurningar sem snerta vangaveltur um það hvað hið góða líf feli í sér og hvernig manneskjunni sé kleift að haga lífi sínu þannig að til farsældar horfi til lengri tíma. Slíkar spurningar eru siðferðilegs eðlis og endurspegla mikilvægar hugmyndir um mannkostamenntun en því má halda fram að raunveruleg markmið menntunar séu einmitt fólgin í því að leitast við að verða meiri manneskja í anda þess sem Páll Skúlason benti ítrekað á í skrifum sínum um nám og menntun.

Kennarar veki nemendur til umhugsunar

Þriðja ástæðan á rætur sínar að rekja til áhugans á samfélagslegum málefnum og þörfinni til að láta gott af sér leiða. Þar vega þungt mikilvægar spurningar um jafnrétti, mannréttindi, félagslegt réttlæti og lýðræði.

Skólar gegna afar mikilvægu hlutverki við miðlun siðferðilegra gilda en viðhorf kennara skipta miklu máli á þeim vettvangi. Kennarar hafa þannig hlutverki að gegna að vekja nemendur til umhugsunar um jafnrétti kynjanna, mannréttindi, stöðu ólíkra hópa í bæði í nærsamfélaginu og á alþjóðavísu að ógleymdu lýðræðinu sem hornsteins samfélagsins. Lýðræði þarfnast þess að við séum meðvituð um stöðu þess á hverjum tíma og ein áhrifamesta leiðin til þess að viðhalda lifandi lýðræði felst í því að setja umræður um lýðræði á dagskrá í skólastofum landsins.

Ættir þú að verða kennari?

Ef þessar hugmyndir hringja einhverjum bjöllum hjá þér er spurning hvort þú ættir ekki að hugleiða það hvort kennsla eða starf með börnum og ungmennum geti ekki verið farsæll starfsvettvangur fyrir þig.

Greinin birtist upphaflega í Kjarnanum.

21. mars, 2020/by Ingunn Eyþórsdóttir

„Er þetta Ísland?“ - Úr samtali leikskólabarna á Dalvík

Greinar

Leikskólakennari – besta starf í heimi!

Höfundur er Magnús Hilmar Felixson, leikskólakennari.

Starf á leikskólum er gefandi starf sem færir manni ný ævintýri á hverjum degi þar sem enginn dagur er eins. Börn eru sannir gleðigjafar og sýna manni alltaf hvernig þeim raunverulega líður hverju sinni. Þau eru hreinskilin og sjá heiminn með aðeins öðruvísi augum en við sem erum fullorðin. Þessi staðreynd gerir það að verkum að starfið er áhugavert, skemmtilegt, krefjandi og stundum erfitt. Starfið gefur af sér stundir og atvik sem lifa með manni í minningarbankanum og gleðja.

Starf á leikskólum er eins og áður sagði skemmtilegt og krefjandi í bland, verkefnin eru fjölbreytt og nemendahópurinn líka. Allt þetta kallar á mikilvægi þess að á leikskólum starfi áhugasamt og hæft fólk, karlar og konur. Karlmenn hafa verið í miklum minnihluta starfsmanna en eru mikilvægir inn á leikskólum og hafa rétt eins og konur margt fram að færa í leikskólakennslu. Þeir eru fyrirmyndir drengja og stúlkna, taka þátt í að útrýma staðalímyndum kynjanna og auka á fjölbreytni leikskólanna.

Þegar kemur að starfinu í leikskólum er það mitt mat að það séu forréttindi í sjálfu sér að velja sér ævistarf við það að starfa með börnum í leik og starfi. Fá að fylgjast með þeim þroskast, takast á við ólík verkefni, sigra og ósigra er það sem gerir starfið frábært. Það að geta haft áhrif á hverjum degi á nám og þroska barns og sjá síðar afrakstur sinnar vinnu, hvort sem það er í starfinu sjálfu eða bara út í samfélaginu, samvinnan við foreldra sem síðar koma til manns á förnum vegi og þakka manni fyrir það sem maður hefur gert fyrir barnið þeirra í leikskólanum, það að maður hafi haft áhrif í lífi annara til hins betra er tilfinning sem gefur þessu starfi mikið gildi.

Mitt mat er að starf í leikskólum sé besta starf í heimi og hef ég þess vegna mikinn áhuga á því að auglýsa það fyrir áhugasömum og fá fleiri með í gleðina. Þetta gerir ég meðal annars í gegnum samfélagsmiðla undir nafninu Járnkarlarnir ásamt samstarfsmanni mínum honum Eysteini Sindra Elvarssyni. Þar sýnum við hvað við erum að fást við á leikskólanum og setjum fram skoðanir okkar, ræðum hvað betur mætti fara og sýnum ýmiskonar hugmyndir að skemmtilegum verkefnum.

Greinin birtist upphaflega í Kjarnanum

21. mars, 2020/by Ingunn Eyþórsdóttir

Greinar

Það er leikur að læra

Höfundur er Helena Sjörup Eiríksdóttir, nemandi í leikskólakennarafræðum við Háskólann á Akureyri

Áhugi minn á leikskólakennarastarfinu kviknaði þegar ég var barn, mér þótti gaman að vera í kringum börn og gekk vel að passa börn annarra. Þegar ég gekk fram hjá leikskólanum á leið heim úr skóla fannst mér alltaf svo mikið líf og fjör þar. Ég var hins vegar ekkert búin að ákveða hvað ég ætlaði að verða þegar ég yrði stór, framhaldsskólalífið kveikti ekki neinn sérstakan áhuga hjá mér og ég fann mig illa þar og ákvað að fara sem au-pair til Danmerkur.

Eftir heimkomu fór ég aftur í skóla og ekki leið á löngu þar til ég var farin að vinna í leikskóla. Þar fann ég fljótt að ég var á réttri hillu. Ég fann að ég náði vel til barnanna og mér gekk vel að ráða við þau verkefni sem mér voru falin. Samstarfsfólk mitt leiðbeindi mér og sá hvað í mér bjó og hvatti mig til þess að sækja mér menntun og efla sjálfa mig sem kennara. Það má því segja að sjálfstraust mitt í starfi hafi aukist við áhuga þeirra kennara sem ég starfaði með og að sjá þær vinna faglegt og flott starf kveikti skólaáhugann á ný. Ég hóf því ferlið að læra leikskólaliðann í Borgarholtsskóla þar sem ég var ekki komin með nægilegar margar einingar upp í fullgilt stúdentspróf. Þar fann ég mig, áfangarnir spennandi, námsefnið heillandi og ég var staðráðin í því að nú væri ég komin á rétta hillu í lífinu. Eftir útskrift sótti ég um inngöngu í Háskólann á Akureyri og hóf blessunarlega þetta frábæra og skemmtilega nám haustið eftir.

Námið í Háskólanum á Akureyri hefur reynst mér vel og hefur gert mig að öflugri og betri kennara. Sýn mín á kennsluhætti og starfið hefur breyst með náminu þar sem þekking og fagmennska mín hefur aukist. Námið er fjölbreytt og hefur undirbúið mig vel fyrir störf á vettvangi. Ég tel sérstaklega að störf á vettvangi undir leiðsögn reynds kennara skipti sköpum. Í kennaranáminu í HA er lögð rík áhersla á fjölbreytt vettvangsnám og æfingakennslu, þar sem við förum sjaldan og helst aldrei aftur í sömu skólana. Það er gert til þess að við kynnumst eins fjölbreyttum og ólíkum stefnum og starfi og hægt er. Fyrirkomulag og uppsetning vettvangsnáms og æfingakennslu í HA hefur verið gríðarlega mikill lærdómur fyrir mig, ég hef séð margt og kynnst ólíkum stefnum þar sem ég hef farið í vettvangsnám og æfingakennslu á fjórum ólíkum leikskólum víðs vegar á landinu. Ég hef verið í leikskóla sem er með lágt hlutfall af faglærðum leikskólakennurum en einnig þar sem stór hluti starfsfólks er faglært starfsfólk. Ég hef því séð og upplifað muninn sem verður á starfinu eftir fjölda fagfólks.

Í kennaranáminu í HA er lögð rík áhersla á fjölbreytt vettvangsnám og æfingakennslu, þar sem við förum sjaldan og helst aldrei aftur í sömu skólana.

Leikskólinn er fyrsta skólastigið, það leggur grunninn. Námið og sú reynsla sem börn fá þar getur haft varanleg áhrif á bæði lífsgæði og námsframvindu þeirra til frambúðar. Það er því afar mikilvægt að efla og hugsa um innviði og uppbyggingu leikskólanna. Við getum ekki sett allt of mörg börn í sama rýmið, við þurfum að huga að plássi fyrir hvert barn til þess að þau geti unað sér í leik og starfi. Þá þarf að huga að hljóðvist og góðri starfsaðstöðu fyrir kennara. Það þarf aukið fjármagn til þess að við getum haldið áfram að hugsa um yngstu kynslóðirnar hverju sinni. Námsumhverfið þarf að vera boðlegt fyrir bæði börn og kennara.

Ein stærsta áskorun okkar í dag er hve fáir faglærðir starfsmenn starfa innan leikskólans. Fyrir einhverja er það kannski ekki stórmál og hugsa með sér: „Getur ekki hver sem er unnið í leikskóla og er ekki frábært að einhver vilji taka það að sér?“ Þetta er vandamál sem þarf að bregðast við. Akureyri er það sveitarfélag sem stendur einna best hvað varðar fagmenntaða starfsmenn innan veggja leikskólanna og það er magnað að upplifa og sjá hversu miklu máli það skiptir í raun og veru. Það eru ekki bara þrír til fjórir starfsmenn í húsinu sem hafa réttindi til þess að taka EFI, TRASA eða gera HLJÓM-2.

Þegar skortur er á fagmenntuðu starfsfólki innan veggja skólans, glatast ýmislegt og mikilvægar kennsluaðferðir gleymast og jafnvel týnast. Það eru ekki allir sem kunna að greina og hafa vitneskju til að takast á við hin ólíku mál sem upp koma í daglegu amstri. Þar sem lítið er um fagfólk, eykst álagið á þeim fáu faglærðu sem eru til staðar. Ég þekki af eigin reynslu að aðeins deildarstjóri sé faglærður en allir aðrir ófaglærðir. Við þær aðstæður þarf deildarstjórinn að nýta sinn undirbúning til að vinna að málefnum sem tengjast öllum barnahópnum. Allt annað er uppi á teningnum í leikskóla sem er vel mannaður af fagfólki og allir starfsmennirnir geta skipt með sér undirbúningi og öðrum verkum. Undirbúningstími er mjög mikilvægur og það er ekkert í öllum leikskólum sem fólk er að fá hann, meðal annars vegna manneklu. Það er mikilvægt að undirbúningstímar séu heilagir og að fólk geti gengið að þeim í leikskóla eins og er innan grunnskólans.

Undirmönnun er stórt vandamál í leikskólum. Ég tel mikilvægt að leikskólar hafi meira svigrúm til þess að ráða fleira afleysingafólk og ef það er ekki hægt þarf að borga fyrir álagið sem fylgir undirmönnun. Ég hef heyrt að í grunnskólum fái kennarar val um að taka að sér forfallakennslu og fá greitt fyrir hana, ekki er þetta svona hjá okkur í leikskólanum. Það má því með sanni segja að það þarf að gera stórsókn þegar kemur að leikskólamálum, bæði þegar kemur að vinnuaðstæðum og faglegu starfi.

Það er mikilvægt að undirbúningstímar séu heilagir og að fólk geti gengið að þeim í leikskóla eins og er innan grunnskólans.

Mér þykir frábært að stjórnvöld boði til stórsóknar í menntamálum og að lögð sé áhersla á nýliðun og fjölgun kennaranema. Sérstaklega tek ég því fagnandi að starfsnáminu sé ætlað að undirbúa nemendur frekar undir störf á vettvangi, sem ég tel sérstaklega mikilvægt. Það er þó margt sem þarf að velta fyrir sér í tengslum við þessa leið.

Af hverju er svona mikill munur á því að vera læra að verða leikskólakennari og grunnskólakennari? Leikskólakennaranemi þarf að vera fleiri vikur á vettvangi, fær ekki sömu frí og nemi í grunnskóla (vetrarfrí, jól og páskar). Við erum ráðin í eitt skólaár og fáum fyrir það sömu ECTS einingarnar. Ég er ekkert síðri kennari heldur en stúlkan sem hefur setið mér við hlið í námskeiðum síðastliðin fjögur ár, þótt hún sé að læra að verða grunnskólakennari.
Einnig þykir mér sérkennilegt að dæmi séu um það að starfsnemar í grunnskólum gegni stöðu umsjónarkennara. Mér finnst ekki vera í boði að vera nemi með mannaforráð. Ábyrgðin sem því fylgir, ætti ekki að vera lögð á herðar nema sem á samkvæmt markmiðum starfsnámsins að fá leiðsögn og undirbúning undir kennarastarfið. Meginmarkmið og tilgangur námsins á að vera sá að efla stöðu nemans og undirbúa hann undir störf á vettvangi þegar að því kemur. Sé hann vel undirbúinn dregur það vonandi úr brotthvarfi nýliða. Það má því velta því upp hver raunverulegur tilgangur starfsnámsins sé? Eru það markmiðin sem ég hef nefnt eða er verið að bjarga kennaraskorti í ákveðnum sveitarfélögum?

En út í aðra sálma. Ég tel að við getum gert mun betur þegar kemur að viðhorfi gagnvart ófaglærðum sem eru fjölmargir bæði flottir og góðir starfsmenn í leikskólum landsins. Það er faglærðra og stjórnenda að hvetja þá áfram í nám til að efla þá enn frekar. Hér tala ég af reynslunni. En það er ekki einungis leikskólinn sjálfur og starfsfólk hans sem getur haft skapandi áhrif í þeim málum heldur eru það sveitarfélögin sem þurfa að grípa boltann og ýta á eftir. Tökum dæmi. Margir kennaranemar eru starfandi og fá frí í vinnunni til að geta mætt í námslotur sem eru mikilvægur þáttur í náminu. Þar lærum við hluti sem ekki er hægt að læra í gegnum bók eða tölvuna – heldur þurfum að vera í rauntíma. Það getur t.d. haft mikil áhrif að fá greidd laun í lotum sem eru fjórir til átta dagar á hverju skólamisseri. Ekkert rosalegur peningur í stóra samhenginu fyrir sveitarfélagið en skiptir sköpum fyrir náms-/starfsmanninn sem er að reka heimili og á kannski ekki maka til að aðstoða sig við útgjöldin.

Það sem mér finnst skemmtilegast við leikskólakennarastarfið er að engir tveir dagar eru eins, ég sem kennari hef áhrif á mótun starfsins og þar af leiðandi á nám barnanna. Ég sé mig í mikilvægu starfi, sem skiptir máli í lífi barna og það má því segja að það munar um mig og mína menntun. Börnin fullvissa mig á hverjum degi um hversu mikilvæg ég er og hversu mikið ég get kennt þeim með því að vera til staðar, hlusta og leiðbeina þeim. Það er ÉG sem leikskólakennari sem er að hafa áhrif á nám og líf þeirra barna sem ég vinn með. Ég er að kenna félagsleg samskipti, gagnrýna hugsun, skilning og virðingu fyrir náunganum, allt í gegnum leik í þeim tilgangi að gera börnin að virkum þátttakendum í samfélaginu. ÉG get því sagt það með vissu að ég er MIKILVÆG.

Ég sé mig í mikilvægu starfi, sem skiptir máli í lífi barna og það má því segja að það munar um mig og mína menntun.

Þrátt fyrir að vilja vera jákvæð og bjartsýn og benda á góða hluti sem verið er að ráðast í er staðreyndin sú að starfsaðstæður þarf að bæta og launin þurfa að hækka. Á meðan launin eru eins og raun ber vitni, verður einungis erfiðara og erfiðara að fá ungt fólk til þess að vilja mennta sig sem kennara. AÐ LOKUM: Það er kominn tími til að samfélagið geri sér grein fyrir því að leikskólinn er raunverulega fyrsta skólastigið sem leggur grunninn að öllu því sem koma skal. Ef ekki verður hugsað um það að halda fagfólkinu í leikskólanum þá gætum við staðið frammi fyrir því að leikskólinn, fyrsta skólastigið, breytist í geymslu.

Greinin birtist upphaflega í Skólavörðunni.

21. mars, 2020/by Ingunn Eyþórsdóttir

Greinar

Hvaða máli skiptir menntun?

Höfundur er Kolbrún Þ. Pálsdóttir, forseti Menntavísindasviðs Háskóla Íslands

Þessi spurning virðist fremur fánýt og ef til vill óþörf. Hver myndi halda því fram að menntun skipti litlu sem engu máli? Við þurfum ekki nema að huga að eigin lífsferli til að átta okkur á þeim áhrifum sem kennarar og menntastofnanir hafa haft á líf okkar. Á hverjum virkum degi allan ársins hring ganga börn á Íslandi í leikskóla, 180 daga ársins sækja 6-16 ára börn á Íslandi grunnskóla, og allflest ungmenni á Íslandi innritast á einhverjum tímapunkti í framhaldsskóla, þó ekki ljúki þau öll námi. Það virðist svo augljóst að menntun skipti máli, að við gefum okkur sjaldan tíma til að spyrja hvaða máli skiptir menntun? Þó er mikilvægt að velta þessari spurningu fyrir sér, því hún knýr á um að við veltum fyrir okkur markmiði og tilgangi menntunar.

Mótun framtíðarborgara

Þegar glöggt er skoðað, og jafnvel þó um yfirborðsskoðun sé að ræða, þá blasa við að minnsta kosti tvær ólíkar leiðir til að svara þessari spurningu. Sé litið til opinberrar orðræðu um menntun og ríkjandi áherslur, er ljóst að almennt er talið að menntun skipti miklu máli fyrir framgang og þróun samfélagsins sjálfs, ekki síst atvinnulífsins. Ég ætla að kalla það hina tæknilegu sýn á menntun. Þessi sýn á menntun byggir á því að menntun felist í því að þjálfa og fræða framtíðarborgara til að leggja sitt fram í verkaskiptingu samfélagsins, mennta fólk til ólíkra starfa, í okkar eigin þágu sem og samfélagsins alls. Mælikvarðinn á menntun er hér fyrst og fremst metinn í framleiðslugetu og efnahagsstöðu samfélagsins. Þegar horft er til nemenda, er einkum horft til getu og færni á ákveðnum skilgreindum fagsviðum, sem og útskriftartölur, atvinnumöguleika og aðra skýra og mælanlega þætti.

Ræktun mennskunnar

Önnur leið til að svara því hvaða máli menntun skiptir horfir fremur til einstaklingsins sjálfs, þroska hans og möguleika, og í raun til listarinnar að lifa sem manneskja. Köllum þetta sjónarhorn á markmið menntunar hina húmanísku sýn. Þessi sýn á menntun á sér djúpar rætur í hugmyndasögu mannkyns. Þeim fræjum sem grísku heimspekingarnir sáðu á fornöld um að menntun fælist í því að rækta mennskuna og möguleika hvers einstaklings, hefur sannarlega lifað. Það er þó ekki samfélaginu sjálfu að þakka og því síður menntakerfum vestrænna samfélagi. Fremur má segja að þessi hugsjón sé enn lifandi þrátt fyrir sífellt sterkari þrýsting á hinn hagnýta árangur menntunar, á hina tæknilegu sýn á menntun.

Því fer fjarri að ég ætli að halda því fram að hin tæknilega eða hagnýta sýn sé röng. Menntun er undirstaða framfara í samfélaginu, tryggir þróun þekkingar og atvinnulífs. Menntun tryggir stoðir efnahags- og atvinnulífsins, sem stuðlar að auknum lífsgæðum einstaklinga, möguleikum þeirra og farsæld. Ég held því á hinn bóginn fram að hið húmaníska svar eigi ávallt að koma fyrst, að þroski hvers einstaklings sé hið eiginlega markmið menntunar. Rökin fyrir því eru þau að öll velmegun, velsæld og lífsgæði sem við getum orðið okkur úti um eru einskis nýt ef við höfum ekki til að bera hyggjuvit, þroska og lífsgildi til að nýta möguleika okkar, tæki og tól til góðs.

Kennarar og menntahugsjónin

Hverjir standa vörð um hina húmanísku menntun? Það eru kennarar allra skólastiga, sem alla daga eru í samskiptum við börn og ungt fólk. Kennarar sem hafa helgað líf sitt menntahugsjóninni. Kennarar sem vita að nám er persónulegt, nám er aðstæðubundið og nám er þroski. Færni og þekking skipta að sjálfsögðu máli, miklu máli, og opna dyr einstaklinga að veruleikanum, náttúrunni og samfélaginu. Við þjálfum hæfileika okkar, dómgreind og greinandi hugsun með því að takast á við nýjar áskoranir og ögrandi verkefni. En listin að lifa, listin að vera manneskja, tengjast öðru fólki, leita eigin leiða og lausna – þetta er kjarninn í því að þroskast, að menntast.

Togstreitan eilífa um hið vissa og óvissa

Bókmenntir, náttúrufræði, stærðfræði, tungumál, listir og samfélagsgreinar skapa vettvang fyrir nám og þroska, efla andlega og líkamlega skynjun, og gefa færi á bæði greinandi og skapandi hugsun. Við verðum ekki öll rithöfundar, vísindamenn, listamenn eða verkfræðingar en við búum öll yfir óendanlegum möguleikum sem finna sér mismunandi farvegi. Menntakerfið á að hlúa að möguleikum allra til þroska og farsældar, að gefa öllum færi á að kynnast heiminum á ólíka vegu. Heimspekingurinn Sigurður Nordal flutti fyrirlestra fyrir réttum hundrað árum um þroskahugsjónina sem kölluðust Einlyndi og marglyndi. Í fyrirlestrunum setti Sigurður fram kenningu sína um einlyndi og marglyndi sem grunnþætti sálarlífsins. Samkvæmt kenningunni þá snýst líf okkar að miklu leyti um að finna jafnvægið þarna á milli, en einnig að lifa í togstreitunni um hið vissa og hið óvissa, vera viðkvæm en samt sterk. Ég vek athygli áhugasamra á ráðstefnu sem haldin verður í Hannesarholti næstkomandi laugardag 27. apríl til heiðurs Sigurði Nordal, þar sem boðskapur hans í fyrirlestraröðinni er krufinn í ljósi nútímans.

Hvaða máli skiptir menntun fyrir þig?

Ein megin niðurstaða Sigurðar Nordals er að „allt líf, sem er vert þess að lifa því, gengur út á að samrýma ósamrýmanlegar andstæður …“, ná valdi á togstreitunni sem gjarnan einkennir líf okkar, fanga hana, gera hana að skapandi krafti. Þessa ábyrgð höfum við öll, bæði sem einstaklingar og sem samfélag. Gerum okkur ljósa þá togstreitu sem er að finna í ólíkum hugmyndum um markmið menntunar. Gerum ekki tilraun til að breiða yfir hana, veltum fyrir okkur hvaða afleiðingar það hefur að hafa hina húmanísku sýn á menntun ávallt í aftursætinu, en ekki í forgrunni. Kennarar vita að menntun snýst ekki eingöngu um það sem augað mælir, heldur fremur það sem hjartað nemur. Það er á ábyrgð okkar allra að forgangsraða rétt í menntakerfinu, hlusta á þann vitnisburð sem kennarar gefa og veita hverju barni og ungmenni svigrúm til að þroska hæfileika sína á eigin forsendum. Hvaða máli skiptir menntun fyrir þig?

Greinin birtist upphaflega í Kjarnanum.

21. mars, 2020/by Ingunn Eyþórsdóttir

Greinar

Ekki sitja og bíða og vona

Höfundur er Sveinn Þorgeirsson, aðjúnkt við íþróttafræðideild Háskólans í Reykjavík

Starf íþróttakennara er í senn fjölbreytt, krefjandi og spennandi. Hver dagur hefur sínar áskoranir og sjarma, enda byggist kennslan á hæfni í mannlegum samskiptum við börn og ungt fólk í mótun. Í skólakerfinu fáum við einstakt tækifæri til að stíga inn sem jákvæðar fyrirmyndir varðandi heilsu og hreysti frá unga aldri. Á þeim tíma má stuðla að því að einstaklingar móti sér jákvætt viðhorf gagnvart heilsu og hreyfingu fyrir lífstíð.

Margir sem lesa þennan pistil eiga eflaust áhugamál sem tengist hreyfingu. Þeir geta þá hugsað til þess hvort þeir hafi þurft mikla hvatningu í hvert skipti til að ganga á fjöll, eða fara 18 holur í golfi? Sennilega ekki, – við gerum þetta vegna þess að athæfið í sjálfu sér gefur okkur svo mikla ánægju. Það er ómögulegt að meta til fjár þau jákvæðu heilsufarslegu áhrif sem hljótast af reglubundinni hreyfingu sem við getum fengið í gegnum áhugamál okkar. Áhrif sem við tengjum alla jafna við hjarta og vöðva en eru ekki síður mikilvæg fyrir heilastarfsemi og taugakerfið okkar. Rannsóknir sýna okkur skýrt þessi tengsl, enda ekki að ástæðulausu að Alþjóðaheilbrigðisstofnunin (WHO) leggur til klukkustund af hreyfingu á dag fyrir börn og hálftíma fyrir fullorðna og eldra fólk.

Góðir íþróttakennarar leika lykilhlutverk í því að kynna möguleikana á þátttöku í skipulögðu íþróttastarfi, aðstöðu til heilsuræktar og útivistar í nærumhverfinu fyrir nemendum. Hver veit hversu mörgu íþróttafólki hefur verið „ýtt“ inn á réttar brautir af kennara með þekkingu og innsæi sem kemur auga á hæfileika í leynum? „Heyrðu vinur, þetta var rosalegt stökk hjá þér, – hefur þú prófað frjálsar íþróttir?“. Það er nefnilega svo margt sem vinnst með því að koma börnum af stað í hreyfingu og kveikja áhuga því meiri fjölbreytt hreyfing getur af sér meiri hreyfifærni og betra líkamlegt ástand, sem aftur leiðir til meiri hreyfingar. Þannig getum við beint unga fólkinu okkar inn á brautir þar sem hreyfing er sjálfsagður þáttur af heilbrigðum lífsstíl til framtíðar.

Hugsaðu þér alla hæfnina sem kennarar læra í námi og í starfi. Fyrir utan að vera sérfræðingar í sínum fögum þurfa þeir að vera einstaklega skipulagðir, sanngjarnir og hvetjandi. Öðruvísi gengur kennslan einfaldlega ekki upp. Íþróttafræðingar með meistaragráðu í kennslufræði eru mjög eftirsóttir starfskraftar bæði í kennslu og þjálfun enda byggja þeir á frábærum grunni þekkingar á líkamanum og hreyfingum og þeim aðferðum sem best henta til kennslu hverju sinni.

Ég vil hvetja þig til að kynna þér rækilega kosti þess að læra íþróttafræði og taka kennsluréttindi til að gerast íþróttakennari.

Greinin birtist upphaflega í Kjarnanum.

21. mars, 2020/by Ingunn Eyþórsdóttir

Greinar

Áhrifavaldarnir – vegna þeirra er ég hér

Höfundur er Sólveig María Árnadóttir, meistaranemi í menntunarfræðum við Kennaradeild Háskólans á Akureyri.

„Mamma fer alveg að koma, mamma fer alveg að verða búin í vinnunni, vittu til,“ sögðu leikskólakennararnir hughreystandi við litlu grátandi stúlkuna á leikskólanum Smábæ í Hrísey. Hún var í eðli sínu þrjósk og ekki tilbúin að trúa hverju sem er (hvorki þá né í dag) en Erna og Fríða með sinni einstöku hlýju og umhyggju gáfu stúlkunni það hald og traust sem slíkar sálir þurfa.

Litla stúlkan flutti frá eyjunni sinni og Sigrún Ásmunds umsjónarkennari tók á móti henni í 2. bekk í Síðu¬skóla og allt í einu var stúlkan farin að leika skólaleiki í frítíma. Margrét Baldvins var sáttasemjarinn þegar kom að stríðsástandi sem ríkti á heimili stúlkunnar þegar stærðfræðin gekk ekki upp. Helga Lyngdal og Tobba stóðu sig eins og hetjur á miðstigi þegar þurfti að takast á við erfiðan hugarheim litlu stúlkunnar og vinkvennanna sem töldu heiminn vera að hrynja þegar þær fengu ekki að vera allar í sama bekknum. Fríða frænka, heimilisfræðikennari fyrirgaf brussunni alltaf og kenndi henni dýrmæt handtök í eldhúsinu og þolinmæði Gulla smíðakennara var aðdáunarverð.

Á unglingastigi beið litlu stúlkunnar nýr heimur. Sigga og Siggu beið ærið verkefni þegar þau tóku á móti 8. bekk og vá, hvað það voru skemmtileg ár sem tóku við. Metnaðarfull og umhyggjusöm, héldu þau fast utan um hópinn. Bibbi kveikti áhuga litlu stúlkunnar á alþjóðasamskiptum og samstarfi og gaf henni dýrmæta reynslu þegar hún fékk að fara til Rómar í námsferð í 9. bekk. Danska sem átti víst að vera leiðinlegt fag, var skemmtileg með Kristínu List og Sonju. Björk hvatti litlu stúlkuna áfram í enskunni og Hrefna Frímann leiddi hana í gegn um stærðfræðina sem var oft ansi erfið. Siggi var ákveðinn og metnaðarfullur og gerði náttúrufræði allt í einu skemmtilega. Með Siggu Jóh var svo allt skemmtilegt og gerlegt, enda metnaðarfull og með óbilandi trú á litlu stúlkunni. Það sama á við um Sigrúnu Sig sem kvaddi litlu stúlkuna með fallegum orðum þegar hún hélt út í lífið, þessi orð hafa fylgt henni síðan.

Litla stúlkan fylgdi hefðum föðurfjölskyldunnar og fór í Menntaskólann á Akureyri. Þar kveiktu Linda og Bjarni Guðmunds nýjan áhuga stúlkunnar á sálfræði og þegar Linda leiðbeindi henni í lokaverkefni, breyttist allt. Hildur Hauks gerði enskuna einstaka, Logi Ásbjörns kveikti áhugann á kynjafræði og ef það hefði ekki verið fyrir Einar Sigtryggs hefði litla stúlkan aldrei náð stærðfræðinni. Með Einari Brynjólfs fóru stjórnmál að vera áhugamál og með Bjössa Viff varð saga skemmtileg. Jónasi Helga tók svo að gera það sem hafði alltaf verið svo leiðinlegt og erfitt, áhugavert og hvetjandi. Áhugi og metnaður Eyrúnar Huldar í íslensku gerði það að verkum að litla stúlkan hefur lagt mikla áherslu á íslenskukennslu í námi sínu.

Litla stúlkan er ég, meistaranemi í menntunarfræðum við kennaradeild Háskólans á Akureyri. Ég er ekki einsdæmi. Langflestir muna eftir sínum áhrifavöldum og þar eru kennarar ofarlega á lista. Þessi listi hér að ofan er þó alls ekki tæmandi og á hann vantar nokkur nöfn. En hann sýnir þó hvers vegna ég valdi kennarafræði. Ef það hefði ekki verið fyrir alla þessa mögnuðu og metnaðarfullu kennara, hefði ég aldrei skráð mig í kennarafræði. Þessir einstaklingar eiga það allt sameiginlegt að hafa haft mikil áhrif á mitt líf. Með ólíkum hætti hafa þeir allir haft áhrif á það hvar ég er í dag og hvernig ég horfi á lífið. Ef þú vilt raunverulega hafa áhrif á samfélagið, er kennarastarfið, rétta starfið fyrir þig.

Komdu að kenna!

Greinin birtist upphaflega í Kjarnanum.

21. mars, 2020/by Ingunn Eyþórsdóttir

Greinar

Svo miklu, miklu meira

Höfundur er Hákon Sæberg, nýlega útskrifaður grunnskólakennari frá Menntavísindasviði Háskóla Íslands.

Á síðastliðnum árum hefur töluvert verið fjallað um kennaraskort sem blasir við í leik- og grunnskólum landsins. Í kjölfarið hefur skapast nokkur umræða um kennarastarfið sjálft; virðingu stéttarinnar og hvernig hvetja megi fólk til þess að fara í kennaranám.

Í þessari umræðu eru margir sem hafa haft orð á því hvað kennarastarfið sé skemmtilegt og/eða gefandi. Það hefur lengi farið nokkuð fyrir brjóstið á mér þegar þessi orð eru notuð til þess að lýsa starfi kennara, því þau eru að mínu mati til marks um ákveðið virðingarleysi gagnvart kennurum. Ef starf lögfræðinga eða lækna væri til umræðu á ég erfitt með að ímynda mér að sú umræða sneri að því hversu skemmtilegt og gefandi það væri. Þegar fullyrt er að starf kennarans sé skemmtilegt og gefandi má líta svo á að það sé fyrst og fremst unnið í þágu kennarans sjálfs:

Kennarastarfið er svo skemmtilegt – fyrir kennarann.

Kennarastarfið er svo gefandi – fyrir kennarann.

Málflutningur sem þessi er hvorki til þess fallinn að auka hróður stéttarinnar né gefur hann rétta mynd af raunverulegum ástæðum kennara fyrir starfsvali sínu. Sá sem ætlaði að leggja fyrir sig starf með það efst í huga að það ætti að vera skemmtilegt og gefandi myndi væntanlega velja sér eitthvað annað en þá háskólamenntuðu starfsstétt sem glímir við hvað mestan kvíða, andlegt álag og vefjagigt. Ástæðan fyrir því að fólk leggur fyrir sig starf kennarans ristir dýpra en svo. Kennarastarfið er ekki bara „skemmtilegt og gefandi“, heldur svo miklu, miklu meira en það.

Hvað er kennarastarfið?

Starf kennarans er að undirbúa komandi kynslóðir fyrir framtíðina. Menntun er ein af grunnstoðum samfélagsins og gegnir lykilhlutverki í framþróun þess. Í því felst að tileinka nemendum skapandi og gagnrýna hugsun og kenna þeim að takast á við ófyrirsjáanlegar áskoranir framtíðarinnar á skapandi hátt. Á tímum veldisvaxtar í tækniframförum og yfirvofandi breytinga á loftslagi jarðar vegna hnattrænnar hlýnunar er samfélag okkar að taka hraðari breytingum en nokkru sinni fyrr. Það er erfitt að spá fyrir um hvaða áskoranir munu blasa við ungu fólki í dag þegar fram líða stundir. Þannig má færa rök fyrir því að kennarastarfið hafi sjaldan verið mikilvægara fyrir framtíðina en einmitt nú.

Starf kennarans er hlekkur í að viðhalda öflugu lýðræði í samfélaginu. Einn megintilgangur menntunar er að undirbúa einstaklinga til að verða virkir þátttakendur í lýðræðislegu samfélagi. Það felur í sér að rækta hjá nemendum lýðræðisleg gildi s.s. samábyrgð, samvinnu, samræðu, samkennd, gagnrýna hugsun og virkni í lýðræðislegu þjóðfélagi. Á tímum þar sem m.a. uppgangur þjóðernispopúlisma og dreifing falsfrétta ógnar lýðræðinu víðs vegar um heiminn má færa rök fyrir því að kennarastarfið hafi sjaldan verið mikilvægara lýðræðinu en einmitt nú.

Starf kennarans er krefjandi sérfræðingsstarf sem þarfnast sérfræðiþekkingar til þess að koma til móts við ólíkar þarfir fólks. Í því felst að koma til móts við einstaklingsbundnar þarfir nemenda og stuðla að alhliða þroska þeirra allra. Kennarinn þarf að hafa sérþekkingu á námi og kennslu til að geta skipulagt athafnir og verkefni sem efla hæfni nemenda og hvetja þá til frekari þekkingaröflunar. Samhliða því þarf að huga að ólíkum þörfum hvers einstaklings sem allir hafa ólíkan bakgrunn, þarfir og færni. Með tilkomu skóla án aðgreiningar og síauknum fjölbreytileika og fjölmenningu í nútíma samfélagi hefur þörf fyrir því að koma til móts við einstaklingsþarfir nemenda aukist til muna. Þannig má færa rök fyrir því að sérfræðiþekking kennara á námi og kennslu hafi sjaldan verið mikilvægari en einmitt nú.

Þetta er aðeins brot af því sem kennarastarfið snýst um enda ekki ætlunin að setja fram tæmandi lista yfir eðli þess. Orð eins og „skemmtilegt og gefandi“ gefa aftur á móti ekki rétta mynd af starfinu. Það er því nauðsynlegt í allri umræðu um kennarastarfið að benda á raunverulegt eðli þess og þá virðingu sem starfið á skilið.

Kennarastarfið er mikilvægt – fyrir framtíðina.

Kennarastarfið er mikilvægt – fyrir lýðræðið.

Kennarastarfið er mikilvægt – fyrir fjölbreytileikann.

Kennarastarfið er fyrst og fremst mikilvægt.

Greinin birtist upphaflega í Kjarnanum.

22. maí, 2019/by ingaaudbjorg

Færslur